Lanetli ekmek olayı ya da Fransızca tabiriyle ”l’affaire du pain maudit”, 15 Ağustos 1951 tarihinde Fransa’nın güneyinde yer alan Pont-Saint-Esprit kasabasında gerçekleşen kitlesel bir besin zehirlenmesi olayıdır.
Lanetli Ekmek Olayı İnsanları Nasıl Etkiledi?
Pont-Saint-Esprit kasabasının fırınında üretilen ekmekleri tüketen beşerler, beyinlerini etkileyen kimyasal bir unsurdan kaynaklı çok geçmeden gerçeklik algılarını yitirdiler. Halüsinasyonlar görmeye başlayan beşerler, besin zehirlenmesinin belirtilerini (kusma, düşük kan basıncı, halsizlik vb.) en şiddetli formda göstermeye başladılar.
Öyle ki birtakım beşerler derilerinin yandığını düşünerek kendilerini pencerelerden aşağı atmış, peşinde insan yiyen bir kaplan olduğunu söyleyen birisi bilinçsizce etrafta koştururken bir oburu ise beyninin kırmızı yılanlar tarafından ele geçirileceğini düşünerek iki bacağı kırık olmasına karşın sürünerek kaçmaya çalışmıştı.
Lanetli ekmekler, yalnızca insanları etkilememişti; ekmekleri yiyen köpekler taşları yemeye çalışırken dişleri kırılmış, ördekler penguen üzere yürüyerek penguen sesleri çıkarmışlardı. New York Times’taki habere nazaran kimi beşerler ilahi sesler duyduklarını ve parlak renkler gördüklerini söylüyordu. Lanetli ekmek olayı sonucunda 5 kişi gördüğü halüsinasyonlar nedeni ile ömrünü yitirdi, 300’den fazla bireyde ise çeşitli hastalıklar gelişti ve yaklaşık 50 kişi akıl hastanelerine kapatıldı.
Olayın yenilen ekmeklerden kaynaklandığı tespit edilmiştir.
Lanetli Ekmek Olayının Nedeni Neydi?
Olaydan kısa bir müddet sonra, Kasım 1951’de bilim insanları British Medical Journal’a ”Zehirlenmenin Çıkışı” isimli bir yazı yazarak, olayın ekmek üretiminde kullanılan çavdardaki ergot mantarının kontaminasyonu yüzünden yaşandığını deklare ettiler. Lakin bu sav kesin olarak kanıtlanamadı ve yeni argümanlar türedi.
Başka bir argümana nazaran kullanılan çavdar değil, su kontamine olmuştu ve bunun sorumlusu cıvaydı. Bir başka tez ise kullanılan hiçbir materyalin kontamine olmadığı ve CIA’nin (Central Intelligence Agency) beyin idaresini mevzu edindiği bir deney için ekmeklere bilerek hayli halüsinojen bir husus olan LSD (Liserjik asit dietilamid) eklendiği tarafında olmuştu. LSD hakkında ayrıtılı bilgiye Evrim Ağacı’ndaki bu yazıdan ulaşabilirsiniz.
İşlenmiş haldeki ergot alkoloidlerinin bu kadar güçlü bir tesiri olamayacağı düşünüldüğünde bu tez giderek kuvvetlendi fakat CIA hiçbir vakit bu iddiayı kabul etmedi. Bugün hala gizemini koruyan olayla ilgili daha ayrıntılı bilgi için ”Hikayesi ne?” isimli Youtube kanalında hazırlanan aşağıdaki görüntüyü izleyebilirsiniz.
Ergot Mantarı Nedir?
Ergot alkoloidleri, Claviseps üst sınıfına ilişkin mantarların (fungus) ürettiği ve tüketildiği vakit ağır kas kramplarına, kusmaya ve halüsinasyonlara neden olan bileşiklerin genel ismidir. Claviseps sınıfına ilişkin olan bu mantarlar buğday, arpa, yulaf ve çavdar üzere pek çok tahıl ve ot çeşidine saldırarak onların üzerlerinde yaşayabilir ve alkoloidlerini bulaştırabilirler.
En yaygın görülen ergot mantarı çeşidi Claviseps purpurea’dır. Bu mantarın yahut alkoloidlerinin tüketilmesi halinde, üstte yazılan belirtilerin görüldüğü çavdar mahmuzu zehirlenmesi de denilen ergotizm hastalığına yol açabilir. Bu hastalık ”St. Anthony’nin ateşi” ya da ”şeytanın laneti” üzere isimlerle de anılmaktadır.
Ergot alkoloidleri tarihte birçok olaya ve hatta can kayıplarına sebebiyet vermiştir. Milattan sonra 900 ile 1300 yılları ortası gerçekleşen 20.000 ile 50.000 ortası mevt olayı ergot alkoloidleri ile ilişkilendirilmektedir.