VAN – Türkiye, 14 Mayıs’ta Cumhurbaşkanı ve 28’inci periyot milletvekillerini belirlemek için sandık başına gitti. Cumhurbaşkanlığı yarışında kâfi çoğunluk sağlanamayınca, oylama ikinci tipe kaldı lakin milletvekilleri belirlenmiş oldu.
Van’da, 2018 yılında yapılan genel seçimde iktidar partisi 3, Halkların Demokratik Partisi (HDP) ise 5 milletvekili çıkarmıştı. 14 Mayıs’ta ise tablo değişti. HDP, Yeşil Sol Parti ismi ile seçime girdi ve vekil sayısını 5’ten 6’ya çıkardı. AK Parti’nin ise vekil sayısı 3’ten 2’ye düştü.
Her ne kadar, Yeşil Sol Parti vekil sayını arttırmış olsa da oy sayısında düşüş yaşadı. Hem Yeşil Sol Parti’nin hem de AK Parti’nin oy oranının düştüğü kentte, CHP çatısı altında seçime giren Millet İttifakı, millet vekili çıkaramadı. CHP, Van’dan en son 2002 yılında yapılan genel seçimlerde DEHAP’ın baraj altında kalması ile vekil çıkarabilmişti. Kentte CHP’nin oy oranındaki önemli artışın vekil getirememesi, ittifakı çatısı altındaki partilere de hayal kırıklığı yaşattı.
14 Mayıs’ta Türkiye’de seçime iştirak oranı yüzde 88,84 olurken Van’da bu oran yüzde 78,62 kaldı. Yeşil Sol Parti cumhurbaşkanı adayı çıkarmayınca Van’da seçim Kılıçdaroğlu lehine sonuçlandı. Millet İttifakı’nın Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu yüzde 62,26 oy oranı elde etti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın oy oranı ise yüzde 35,61’de kaldı. Cet İttifakı Cumhurbaşkanı adayı Sinan Oğan ise seçmenin yüzde 1,78’inden oy alabildi.
‘HALEN 600 OYLA KAYBETTİK ÜZERE TELAFFUZLAR İLE MEŞGULLER’
Doğu Anadolu Bölgesi’nin en büyük kentlerinden biri lan Van’da kentin sosyolojik, siyasi ve ekonomik vaziyetine hakim olan isimlere seçim sonrası izlenimlerini sorduk. Daha evvel Van Ticaret Borsası’nın ve Van Ticaret ve Sanayi Odası’nın başkanlığını yapan Feridun Irak’a nazaran; Van’da hem AK Parti’nin, hem de Yeşil Sol Parti’nin oy kaybetmesine karşın CHP’nin milletvekili çıkaramaması ‘ciddi bir başarısızlık.’
Irak, Millet İttifakı’nı şöyle eleştiriyor: “Bu altı partinin yöneticileri en küçük bir özeleştiri yapmak yerine, ‘halen 600 oyla kaybettik’ üzere telaffuzlar ile meşguller. Dönüp baktıkları vakit, altı partinin sandıklarına bile sahip çıkamadıklarını görmüyorlar. Bu beceriksizliktir. Bunun öbür bir tanımı yoktur.”
Feridun Irak 14 Mayıs seçimlerinin ardından Vanlı seçmende bir yılgınlık gözlemlediğini aktaran Irak, üçüncü günden itibaren, ikinci cinste sandığa gitme hevesinin tekrar canlandığını belirtiyor. Irak’a nazaran, Van’da seçime iştirakte tekrar tıpkı oran yakalanabilir.
‘BU OY ORANI CHP’NİN 25 YILLIK GEÇMİŞİNDE GÖRÜLMEMİŞ BİR OLAYDIR’
Yazar Menderes İnanç’a nazaran Vanlılar Türkiye’nin ikinci yüzyılına geçiş sürecine duyarsız kalmadı. İnanç, hem Kılıçdaroğlu’nun hem de Yeşil Sol Parti’nin Van’da gerçekleştirdiği mitinglerin, bunun bir şov olarak kabul edilmesi gerektiğini düşünüyor.
Menderes İnanç İnanç, Van özelinde 14 Mayıs seçimlerini şöyle pahalandırıyor: “Van’da yaklaşık 40 bin Yeşil Sol Parti oyu geçersiz sayıldı. Şayet bu oylar Yeşil Sol Parti’nin hanesine yazılmış olsaydı, skor 7-1 olacaktı. Birinci sefer CHP, Van’dan 43 bin civarında oy alıyor. Bu oy oranı CHP’nin 25 yıllık geçmişinde görülmemiş bir olaydır. Bunu Kürtlerin duygusallığına bağlamak mümkündür. Bir ölçü daha oy alabilmiş olsaydı bir milletvekili çıkarabilecekti. CHP’nin almış olduğu oyda gerek duygusal gerek Kemal Bey’in şahsında esen bir rüzgarın tesirinin olması mümkün.”
‘SANDIĞA, KILIÇDAROĞLU’NA KAZANDIRMAK İÇİN DEĞİL ERDOĞAN’A KAYBETTİRMEK İÇİN GİDİYORLAR’
Gazeteci Rojbin Bor ise 14 Mayıs’ı ve seçim sonrası atmosferi ‘şaşırtıcı’ olarak nitelendiriyor. Bor, “Seçim günü bana çok değişik geldi. Kürt vilayetlerinde seçimler, ağır silahların, zırhlı araçların, ağır polislerin nezareti, kontrolü ve baskısı altında gerçekleşirdi. Bu sefer o denli bir şeye rastlamadık. Aslında çok demokratik bir imaj de verdiler. Beşerler torbaları ellerinden bırakmadı, okullardan ayrılmadı” diyor.
Caption Bor’a nazaran Van ve bölge vilayetlerindeki seçmenlerin büyük bir çoğunluğu Yeşil Sol Parti’ye oy verebilmek motivasyonu ile sandığa gitti. Gazeteci Bor, Yeşil Sol Parti seçmeninin Kılıçdaroğlu’na bakışını ise şöyle kıymetlendiriyor: “28 Mayıs’ta da bölgedeki seçmen sandık başına gider. Yeşil Sol Parti seçmeni, sandığa Kılıçdaroğlu’na kazandırmak için değil Erdoğan’a kaybettirmek için gidiyor. Seçmenin Kılıçdaroğlu’na oy vermesi, yarın eleştirmeyeceği ya da CHP’li olduğu manasına gelmiyor.”
‘KÜRT SEÇMEN HÂLÂ TÜRKİYE İÇİN DEMOKRASİ VE BARIŞ UĞRAŞI VERMEYE DEVAM EDİYOR’
Gazeteci Ruşen Takva da seçimlerde Van’ın başka Kürt vilayetlerine emsal bir profil çizdiğini belirtiyor. Takva, Yeşil Sol Parti’nin Van’da milletvekili sayısını arttırmasına karşın oy oranındaki düşüşü ‘başarısızlık’ olarak pahalandırıyor ve milletvekili sayısındaki artışın ana sebeplerinden birinin AK Parti’nin 200 bin bandında olan oy oranının 130 bin bandına düşmesi ile CHP’nin 40 binin üzerinde oy almasına bağlıyor.
Ruşen Takva Yeşil Sol Parti seçmeninin her periyot aday belirleme süreçlerine politik itirazlar yükselttiğini ve bu itirazların bu kere sandığa daha çok yansıdığını belirten Takva, seçim sonucunu şöyle kıymetlendiriyor: “Aslında birinci itirazlar, aday adayı listesinde kendini aday olmaya layık gören profillere yükseldi. Zira bilhassa Kürt seçmen, tarihin gördüğü en kritik seçime tarihin en liyakatli adaylarla girilmesini istiyordu. Ancak Yeşil Sol Parti, milletvekili adayı olarak gösterdiği siyasetçilerinin yeteneklerini, kendi seçmenine tam olarak anlatamadı. Hal bu türlü olunca bilhassa Kürt seçmen, oy verdiği partiye daha çok çalışması gerektiğini anlatan net bir bildiri vermiş oldu. Öte taraftan Kılıçdaroğlu’na tam dayanak vererek bu seçimin yeniden Kürtler özelinde çok değerli bir seçim olduğunu ve bu seçimi bir rejim değişikliği seçimi olarak gördüğünü gösterdi. Kılıçdaroğlu’na rekor düzeyde oy vererek hâlâ Kürt probleminin demokratik yollarla çözülmesini istediğini gösterdi ve bir zeytin kısmı daha uzattı. Yani Kürt seçmen hâlâ Türkiye için demokrasi ve barış gayreti vermeye devam ediyor. Bunu bu türlü okumak lazım.”