T24 Dış Haberler
ABD’de aylar süren kampanya sürecinin akabinde adayların ‘hesaplaşma’ vakti geldi. Ülke, bugün daha evvel gibisi görülmemiş bir başkanlık seçimine sahne olacak ve siyahi bir bayanın tarihi adaylığı ile kendi eski yetkilileri tarafından bile ‘faşist’ olarak yaftalanan eski lider ortasında bir karar verecek.
Amerikalılar bugün sandık başında. İtirazlar nedeniyle uzun olması beklenen oy sayım sürecinden sonra ABD’nin 47. Başkanı belli olacak. Ülke genelinde yapılan ulusal anketleri derleyen Real Clear Politics (RCP) isimli haber portalında yer alan son 14 anketin ortalamasına nazaran, hem Harris hem de Trump yüzde 48,5 dayanağa sahip.
Amerikalılar, bugün hem ülkeyi 4 yıl yönetecek yeni lider için Cumhuriyetçi Donald Trump ile Demokrat Kamala Harris ortasında tercih yapacak hem de maddelerin çıkarılmasında kilit rol oynayan ABD Kongresi’nin iki kanadı Senato’nun 34 sandalyesi ile 435 sandalyeli Temsilciler Meclisi’nin yeni üyelerini belirleyecek. Bu yılki Beyaz Saray yarışı ülkenin gördüğü en sıra dışı ve tarihi olarak da en değerli yarışlardan biri olacak.
TIKLAYIN | 2024 ABD başkanlık seçimi rehberi: Süreç nasıl işliyor, sonuçlar ne vakit açıklanacak, beraberlik durumunda ne olacak?
TIKLAYIN | Gözler ABD’de: İşte 7 mümkün seçim sonucu senaryosu…
TIKLAYIN | ABD başkanlık seçimleriyle ilgili bilmeniz gereken her şey
İlk siyah bayan lider mı, cinsel atakla suçlanan beyaz erkek mi?
Seçim birebir vakitte dünyanın en güçlü demokrasisinde büyük bir anı da temsil ediyor. 60 yaşındaki Harris, kazanması halinde ülkenin 248 yıllık tarihinde lider olarak misyon yapan birinci bayan, birinci siyah bayan ve birinci Güney Asya kökenli kişi olacak. Karşısında ise 20’den fazla bayan tarafından cinsel akınla suçlanan 78 yaşındaki beyaz bir erkek var.
ABD’de 2016 ve 2020 seçimleri sırasıyla 78 bin ve 44 bin oy farkıyla belirlendi. Bu yılki anketler de yarışın birbirine yakın geçeceğine işaret ediyor. The Washington Post’un anket ortalamasına nazaran; kararsız seçmenlerin bulunduğu eyaletler şu anda eğilimli olduğu istikametin bilakis bir sonuç çıkarabilir. Hasebiyle aslında tansiyonlu geçen kampanya sürecinin sonunda sürpriz sonuçlar bekleyebileceğimiz bir ABD başkanlık seçim günü olacak.
Adaylar hafta sonunu 7 çekişmeli eyalette tıp atarak geçirdi
Demokrat Kamala Harris ve Cumhuriyetçi Donald Trump, kamuoyu yoklamalarının Beyaz Saray yarışında başa baş gittiklerini gösterdiğinin farkında olarak hafta sonunu çekişmeli (salıcak/savaş alanı) eyaletlerde cins atarak geçirdi.
Analistler, George W. Bush‘un 537 oyla galip geldiği 2000 yılından bu yana en yakın seçimin yapılacağını kestirim ediyor ve sivil huzursuzluk ve siyasi şiddet tehdidi konusunda uyarıyor.
Yazar ve anketçi John Zogby, Washington’daki Yabancı Basın Merkezi’nde gazetecilere yaptığı açıklamada, “Dürüst olmak gerekirse, seçmenlerin her iki tarafındaki ögelerin da kendi adaylarının kazanmaması halinde sonuçları kabullenmeye istekli olduklarından tam olarak emin değilim” diyor.
|
Önemli çekişmeli eyaletler hangileri? Beyaz Saray’a giden yol, seçim gününde büyük rol oynayan birkaç kritik savaş alanı (çekişmeli / salıncak eyalet) eyaletten geçiyor. Bu eyaletler Demokratlar ve Cumhuriyetçiler ortasında çok az bir farkla el değiştiriyor. 2024 seçimlerinde başkanlık için ulaşılması gereken toplam 270 delege sayısının 93’ünü teşkil eden Arizona, Nevada, Wisconsin, Michigan, Pennsylvania, Kuzey Carolina ve Georgia “salıncak eyalet” pozisyonunda bulunuyor. Güncellenen sayılara nazaran, Arizona 11, Nevada 6, Wisconsin 10, Michigan 15, Pennsylvania 19, Kuzey Carolina 16 ve Georgia 16 delege sahibi. California’nın 54, Texas’ın 40, Florida’nın 30 ve New York’un 28 delegesi bulunuyor lakin delege sayısı fazla olan bu eyaletlerin parti eğilimleri uzun yıllardır pek değişmediği için toplamda sonuca tesirleri büyük olmuyor. |
Trump: 2020’de misyondan ayrılmamalıydım
Trump, Demokrat Partinin lider adayı Kamala Harris ile ortasında çekişmeli bir yarışın beklendiği salıncak eyaletlerden Pensilvanya’da düzenlediği seçim mitinginde konuştu ve 2020’de rakibi ABD Başkanı Joe Biden‘a kaybettiği başkanlık seçimlerini “kazandığını” sav ederek, o süreçte “Beyaz Saray’dan ayrılmaması gerektiğini” tabir etti.
Başkan olduğu devirde ülkedeki hudut güvenliğinin en yüksek düzeyde olduğunu vurgulayan Trump, “Görevi bırakmamalıydım, çok düzgün işler yaptık” dedi.
TIKLAYIN | Eski ABD Başkanı Trump’tan, kaybettiği 2020 seçimleri için “görevden ayrılmamalıydım” yorumu
Dünyanın gözü Amerika’da
ABD’nin 47. Lideri’nin kim olacağı dünyada da merakla bekleniyor. Çünkü Harris’in kazanması halinde ABD dış siyaset normlarının devam edeceği, Trump’ın kazanması halinde ise bu normların altüst olacağı düşünülüyor.
Sonucun Gazze ve Ukrayna’daki savaşların yanı sıra iklim krizi üzerinde de derin tesirleri olabilir.
Şimdiye kadarki en değerli seçim
Demokrat kampanyaların ve dış kümelerin geçen hafta itibariyle reklamlar için yaklaşık 4,5 milyar dolar harcadığı, Cumhuriyetçilerin ise yaklaşık 3,5 milyar dolar harcadığı bu seçim, şimdiye kadarki en kıymetli seçim oldu.
Kampanyaların çabucak hepsi çekişmeli 7 eyalete odaklanmış durumdaydı.
|
270 delegeye ulaşan başkanlık yarışını kazanır Ülkedeki seçim sistemi, en fazla oyu alanın değil, en fazla delegeye ulaşan adayın lider olmasına imkan veren Seçiciler Kurulu (Electoral College) yoluyla çalışıyor. Buna nazaran Amerikalılar, liderlerini direkt kendi oylarıyla değil, seçtikleri delegeler üzerinden dolaylı olarak belirliyor. 50 eyalet ile başşehir Washington DC’yi temsilen toplam 538 delegeden oluşan “Seçiciler Kurulu” ismi verilen sistemde, her bir eyaletteki delege sayısı, o eyaletin Senato ve Temsilciler Meclisi’ndeki üyelerinin toplamına eşit oluyor. Hangi eyaletin kaç Seçiciler Kurulu üyesi var? Alabama 9, Kentucky 8, Kuzey Dakota 3, Alaska 3, Louisiana 8, Ohio 17, Maine 4, Oklahoma 7, Arkansas 6, Maryland 10, Oregon 8, Massachusetts 11, Colorado 10, Rhode Island 4, Connecticut 7, Minnesota 10, Güney Carolina 9, Delaware 3, Missisippi 6, Güney Dakota 3, Missouri 10, Tennessee 11, Montana 4, Nebraska 5, Utah 6, Hawaii 4, Vermont 3, Idaho 4, New Hampshire 4, Virginia 13, Illinois 19, New Jersey 14, Washington 12, Indiana 11, New Mexico 5, Batı Virginia 4, Iowa 6, Kansas 6 ve Wyoming 3 delege sahibi. Özel statüsü olan başşehir Washington DC’nin de 3 delegesi bulunuyor. |
Oy sayımı hakkında bilinmesi gerekenler: Seçim sonuçlarını ne vakit öğreneceğiz?
Başkanlık seçimini kimin kazandığını öğrenmek günler sürebilir. Değerli eyaletlerdeki seçim yetkilileri, her eyaletin farklı oy sayım maddeleri olduğu için eyaletten eyalete değişen kurallar nedeniyle Amerikalıları “sabırlı olmaya” çağırıyor.
Anketler başkanlık yarışının son derece çekişmeli geçtiğini gösteriyor ve seçim ne kadar yakın olursa sonucun öğrenilmesi de o kadar uzun sürecek.
Sandıkların kapanmasından sonraki saatler ve günlerde eyaletler, haber kuruluşlarının kazananları varsayım etmek için kullandığı resmi olmayan sonuçları yayınlamaya başlayacak. Eyaletlerin kendileri ise haftalar sonra, oy sayımları tamamlanıp onaylanana kadar kazananları resmen ilan etmeyecekler.
2020’de Associated Press ve öteki haber kuruluşları Joe Biden’ın başkanlığı kazandığını seçimlerden dört gün sonra tespit etmişti. O vakit en uzun süren salıncak eyaletler bu yıl da yavaş olabilir: Pennsylvania, Arizona ve Nevada. Yarışın yakın olması halinde listeye öbür eyaletler de katılabilir.
7 çekişmeli eyalette sonuçlar ne vakit aşikâr olur?
Pensilvanya’da seçim yetkilileri, sayımın birkaç gün sürmesini bekliyor. Birçok eyaletin bilakis, buradaki yetkililerin seçim günü sabah 7’ye kadar posta yoluyla kullanılan oyların işlemeye başlamasına müsaade verilmiyor.
Arizona, 2020 yılında Fox News ve AP tarafından Biden’ın kazandığı bir eyalet olarak seçim gecesi açıklanmıştı. Eyalet, seçim vazifelilerinin erken oy pusulalarını alır almaz sürece koymalarına müsaade veriyor, lakin birçok seçmen bunları bırakmak için Seçim Günü’ne kadar bekliyor. Münasebetiyle buradaki seçim sonuçlarının da birkaç gün sonra aşikâr olması bekleniyor. Oy pusulası alışılmadık derecede uzun olduğu için bu yıl Arizona’da oy sayımının daha da uzun sürebileceğinden telaş ediliyor.
Nevada‘da oy verme süreci büyük ölçüde posta yoluyla yapılıyor. Birden fazla eyalette oy pusulalarının seçim gününe kadar iade edilmesi gerekiyor fakat Nevada, seçim gününde 3 gün sonrasına kadar gelen posta damgası olmayan oy pusulalarını ve seçim gününden 4 gün sonrasına kadar posta damgası olanları sayıyor. Bu da bilhassa yakın geçen bir seçimde sonuçların ne vakit belirli olacağı konusunda belirsizlik yaratıyor. Nevada’da posta ile oy pusulası almak için en büyük ikinci gün ekseriyetle seçimin sonraki günü.
Georgia‘da, 2020 seçimlerinde cumartesi günü sonuç aşikâr olsa da yetkililer bu yıl sayımın daha süratli gerçekleşmesini bekliyor. Seçim vazifelileri, posta yoluyla kullanılan oy pusulalarını geldikçe sürece koyabilecek ve seçim günü sabah 7’de saymaya başlayabilecek. Bugün sandıklar kapandıktan bir saat sonra ki bu Doğu saatiyle akşam 7’de olacak; eyalet seçim yetkilileri, işlenmiş tüm posta oy pusulalarının ve erken oy pusulalarının sayımını açıklamayı planlıyor. Erken oy kullanma bu yıl hayli popülerdi ve kayıtlı seçmenlerin yarısından fazlası oylarını çoktan kullandı.
|
Seçim gününe başa baş giriliyor 60. başkanlık seçimleri için geri sayım sona ererken, ülke geneli anketler Harris ile Trump’ın baş başa olduğuna işaret ediyor. Ülke genelinde yapılan ulusal anketleri derleyen Real Clear Politics (RCP) isimli haber portalında yer alan son 14 anketin ortalamasına nazaran, hem Harris hem de Trump yüzde 48,5 dayanağa sahip. Söz konusu anketlerden NBC News, New York Post, Emerson ve New York Times anketlerinde iki rakip eşit puanda çıkarken, Reuters ve Forbes üzere yayın organlarında Harris’in az farkla, Wall Street Journal ve CNBC üzere yayın organlarının anketlerinde ise Trump’ın az farkla önde olduğu gözüküyor. Salıncak eyaletlerde Trump az farkla daha avantajlı gözüküyor Öte yandan adayların 270 delegeye ulaşmaya çalışacağı seçimlerin mukadderatını belirleyecek 7 salıncak eyaletin 5’inde Trump, 2’sinde ise Harris ufak farklarla yarışı önde götürüyor. Buna nazaran, Trump Pensilvanya’da 0,3, Georgia’da 1,7, North Carolina’da 1,5, Arizona’da 2,7 ve Nevada’da 1 puan farkla yarışı önde götürüyor. Harris ise Michigan’da 1,2 ve Wisconsin’de 0,4 puanla Trump’ın önünde gözüküyor. |
Michigan, 2020’de seçim gününün sonraki günü belirli olmuştu. Bu yıl, eyalet için resmî olmayan sonuçların en geç çarşamba günü gün sonuna kadar açıklanması bekleniyor.
Wisconsin‘deki sonuçlar 2020’de seçim gününden bir gün sonra sabah erken saatlerde belirli olmuştu. Seçim yetkilileri, seçim gününe kadar posta ve şahsen erken oy pusulalarını sayamıyor, bu da sayımda gecikmelere yol açabiliyor. Demokratların kalesi ve eyaletin en büyük kenti olan Milwaukee’nin, erken ve posta ile gönderilen oy pusulalarını merkezi sayım tesisinde saymak için vakte muhtaçlığı olduğundan, eyaletin tam sonuçlarını bildiren son kentlerinden biri olması bekleniyor.
Kuzey Carolina‘da seçim sonuçları geçmişte nispeten süratli bildiriliyordu. Bu eyalet, Trump ve Harris’in ulusal seviyede nasıl performans sergileyeceğine dair erken ipuçları verebilir. Kuzey Carolina’da sayım süreci daha süratli ilerliyor zira seçim vazifelileri posta ile gönderilen oy pusulalarını zarflarından çıkarıp seçim gününden haftalar evvel tabülatörlere atabiliyor. Lakin sonuçlar Doğu saatiyle 19.30’dan evvel açıklanamıyor. Helene Kasırgası’nın yol açtığı hasar nedeniyle birtakım seçim bölgeleri, bilgisayar belleklerini teslim etmek yerine sonuçları seçim ofislerine çağırmak zorunda kalacak. Bu durum kimi ilçelerde sonuçların bildirilmesini yavaşlatabilir.